Toen ik zo’n jaar of zestien was, had mijn moeder op de spiegel in de gang een kaart van Loesje geplakt. De tekst luidde: Ooit een normaal mens ontmoet? En? Beviel ‘t? Ze moest daar erg om lachen, net als om mij toen ik nog een kind was: “altijd maar gek doen”, zei ze vaak. Gisteren zag ik in een restaurant een jongetje aan een tafel zitten dat heftig met z’n armen zwaaide, begeleid met angstwekkende oerwoudkreten. Even later was hij als een koe aan het loeien terwijl zijn mes en vork in hevig gevecht waren. Het was alsof ik mezelf zag zitten.
Laatst vroeg ik een deelnemer naar het gedrag van een medewerker, zodat ik dat in het rollenspel kon spelen. Ik verwacht dan een wat vage aanduiding in de trant van: “nou, hij is niet gemotiveerd, volgens mij heeft hij er geen zin meer in”. Ik vraag hem dan hoe hij dat weet en wat hij ziet en hoort waaruit hij afleidt dat de medewerker niet gemotiveerd is, enz. Kolfje naar mijn hand. Maar hij zegt: “Doe maar gewoon”. Ik laat het even tot me doordringen en doe alsof ik overvallen word door twijfel. Gewoon? Hoe doe je dat?. Mis ik een bekende Nederlander die “gewoon” doet en heel cool is?
Ik trek een wanhopig gezicht en zwaai wat met mijn armen, op zoek naar de juiste houding die voor “gewoon” gehouden kan worden. Natuurlijk weet ik wel wat hij bedoelt, hij wil geloofwaardig gedrag, geen aanstellerij, geen toneel. Nou, dat kan hij krijgen, ik ben niet van de straat. Maar wat gaat hij dan doen? Hij gaat, vrees ik, “gewoon” doen, want de trainer heeft gezegd dat de deelnemers gewoon zichzelf moeten zijn in de rollenspellen, daar leer je het meeste van. Dat is natuurlijk een bijzondere eis: jezelf zijn in een rollenspel met een acteur, gade geslagen door tien paar kritische ogen. Heel knap als het je lukt en geniaal als je er wat van opsteekt, want leren betekent juist dat je iets doet dat niet als gewoon voelt.
Laat dat gewoon doen maar aan de acteur over. Die heeft daar voor doorgeleerd.
In de war? Wanhoop niet, het is gewoon het begin van een leerproces.
